Kuchnia Polska

Kuchnia polska to dość złożone zjawisko kulinarne. Na kształtowanie się kulinarnej świadomości smakoszy zamieszkujących Polskę miały wpływ przemiany historyczne, na przestrzeni dziejów ulegała ona wielu wpływom i zmianom. Kuchnię polską charakteryzuje też bardzo duży regionalizm, wynikający jeszcze z okresu rozbiorowego. Można przyjąć, że podstawowy zrąb kuchni polskiej stanowią potrawy wspólne dla większości narodów północnosłowiańskich.

Historia
Kroniki średniowieczne opisują kuchnię polską jako bardzo ostrą, charakteryzującą się częstym użyciem dużych ilości mięsa i kasz. Ówczesna kuchnia polska stosowała olbrzymie, w porównaniu z innymi krajami Europy, ilości przypraw, głównie pieprzu, gałki muszkatołowej i jałowca. Wynikało to z bliskich kontaktów handlowych z krajami Orientu, które skutkowały niższymi cenami przypraw. Do czasów dzisiejszych zachowały się wzmianki o aromatycznych, gęstych i bardzo ostrych sosach (jucha szara i jucha czerwona). Poza tym w powszechnym użyciu były miód, rzepa i groch.

Najpopularniejszym trunkiem było piwo i miód pitny, z czasem pojawiło się wino, importowane głównie ze Śląska i Węgier. Duży wkład w rozwój kuchni polskiej wniosła Bona Sforza kiedy w 1518 przywiozła ze sobą włoskich kucharzy.

Pierwszą polską książkę kucharską "Compendium Ferculorum albo zebranie potraw" napisał Stanisław Czerniecki w 1682 r. Dopiero wiek później, bo w 1786 r. ukazała się kolejna wielka praca tego typu, dzieło Wojciecha Wielądka pt. "Kucharz doskonały", niezwykle popularne i wielokrotnie wznawiane. Upodobania kulinarne Stanisława Augusta zapoczątkowały modę na wyrafinowaną, a zarazem zdrową kuchnię, łączącą francuskie i polskie tradycje kulinarne. Uczeń sławnego królewskiego kuchmistrza Paula Tremona - Jan Szyttler był autorem pierwszych systematycznych książek kucharskich na ziemiach polskich.Jednak najstarsze potrawy, które można by uznać za tradycyjnie polskie i jednocześnie wciąż popularne, pochodzą głównie z przepisów autorów XIX-wiecznych książek kucharskich, takich jak Lucyny Ćwierczakiewiczowej, które z kolei zostały zaczerpnięte ze starych XVIII-wiecznych kalendarzy ziemiańskich, będących odzwierciedleniem zwyczajów żywieniowych polskiej szlachty zaściankowej doby schyłku Rzeczypospolitej.

Do potraw kuchni polskiej można zaliczyć:
•baba wielkanocna – potrawa pierwotnie litewsko-białoruska
•barszcz czerwony w wariancie z kołdunami – zaadaptowany z kuchni litewskiej
•barszcz biały (zwany też zalewajką) oraz żur – występujące u wszystkich Słowian północnych
•bigos – potrawa pierwotnie litewska
•czernina
•flaczki
•grochówka
•jarzyny po polsku - warzywa gotowane w wodzie, podawane z bułką tartą zarumienioną na maśle
•kapusta kiszona i ogórek kiszony – również występujący u wszystkich Słowian północnych
•kapuśniak
•kasza gryczana ze skwarkami – również występująca w wyżej wymienionych krajach
•kluski ziemniaczane (np. z kiszoną kapustą lub twarogiem i skwarkami)
•kutia
•makowiec
•miód–choć·właściwie miód produkowano już w starożytnej Grecji
•nalewka
•ogony bobrowe–ulubiona potrawa polskiej szlachty
•pierogi – potrawa występująca w Polsce, Rosji, Białorusi i Ukrainie
•rosół
•sandacz po polsku
•szary sos polski – znany pod tą nazwą w całej Europie XVII w.
•zupa grzybowa
•befsztyk tatarski - popularna potrawa z surowego mięsa
•golonka gotowana – popularna także w Niemczech
•kiełbasa – oryginalnie wywodząca się z Niemiec, ale posiadająca wiele specyficznie polskich odmian takich jak śląska, myśliwska, krakowska.
•mizeria – pochodzącą z Francji
•naleśniki – prawdopodobnie potrawa "ogólnosłowiańska", ale wtórnie zaadaptowana z kuchni austriackiej
•piernik – ciasto miast hanzeatyckich, w tym także Gdańska i Torunia
•schabowy – czyli niemiecki Schweineschnitzel
•stek – pochodzący z Francji
•szpekucha – pochodzenia litewsko-niemieckiego
•sztuka mięsa z sosem – gotowana wołowina podawana w sosie chrzanowym niem. Tellerfleisch albo Tafelspitz
•ziemniaki gotowane
•ziemniaki puree – również pochodzące z Francji
Współczesna kuchnia polska
Współcześnie wciąż trudno mówić o jednolitej kuchni polskiej – wydaje się, że jest ona różna w poszczególnych częściach kraju (ze względu na historię rozbicia rozbiorowego). Inaczej "smakuje" poznańskie, a inaczej była Kongresówka i Galicja – w tej pierwszej mocne są naleciałości kuchni rosyjskiej (barszcz, pierogi...), a w drugiej austriackiej (strudel jabłkowy). Poszczególne dzielnice mają swoje własne potrawy (np. kojarzone ze Śląskiem: rosół a na drugie danie rolady z kluskami i "modrą" (czerwoną) kapustą; zaś typowo "warszawskie" to: flaczki i schabowy z kapustą i ziemniakami). W ostatnich latach wyraźne staje się odrodzenie kuchni regionalnej, a potrawy typowe dla poszczególnych regionów Polski stają się znane w całym kraju i poza jego granicami.